Meester T.J. Verschuurstraat

Snelle carrière

Timotheus Verschuur was de zoon van een bakker uit Utrecht. Hij had een goed stel hersens en bezocht in Utrecht, zijn geboorte stad het gymnasium en studeerde hierna rechten aan de Rijksuniversiteit. In 1910 promoveerde hij tot doctor in de rechten. Hij begon zijn carrière als journalist van het veel gelezen katholieke dagblad “De Maasbode”. In dit dagblad werd veel aandacht geschonken aan sociale vraagstukken. Via zijn werk kwam hij al snel in de actieve politiek terecht. In 1919 werd hij voorzitter van de Raad van de Arbeid Breda. In 1926 trad hij toe tot de RKSP, de Rooms Katholieke Staats Partij en in 1928 werd hij minister van Handel en Nijverheid.

Duivels dilemma

Timotheus Verschuur is een voorbeeld van de problemen en dilemma's waarvoor politici zich na de inval van de Duitsers gesteld zagen. Hoe kun je onder dergelijke omstandigheden integer blijven en je volk het beste dienen? Als leider van de RKSP had hij een bijzondere verantwoordelijkheid. Om de NSB de wind uit de zeilen te nemen werd de Nederlandse Unie opgericht. Zij erkende de “gewijzigde politieke situatie” en probeerden zo goed en zo kwaad het kom op te komen voor de belangen van het Nederlandse volk. De Unie was geen lang leven beschoren, al in december 1940 werd zij door de Duitsers opgeheven. Verschuur was diep geraakt door de maatregel van de Duitsers en sloot zich aan bij het illegale “Grootburgercomité.” Dit comité bereidde zich voor om na beëindiging van de Duitse bezetting snel een nieuwe regering te kunnen vormen. Met deze stap deed hij wat zijn hart hem ingaf en wat hij moest doen. Deze stap was ook een stap die hem zijn leven kostte.

Arrestatie en dood

Op 2 april 1943 werd hij, evenals de meeste andere leden van het overlegorgaan van de oude partijen, gearresteerd, en via het interneringskamp Haaren naar Sachsenhausen gezonden, waar hij overleed. De omstandigheden in kamp Sachsenhausen waren barbaars. Dagelijks werden er gevangenen opgehangen en dood geschoten. Er werden met name 18.000 Russische krijgsgevangen doodgeschoten. Op hen werd de in Sachsenhausen ontwikkelde nekschotmachine uitgeprobeerd. Hoe Verschuur om het leven is gekomen is niet bekend.

Als er iets is dat het verhaal van Timotheus Verschuur, ons duidelijk maakt is het wel de onderschatting van de gruwelijkheden waartoe de nazi's in de tweede wereldoorlog instaat waren. Was Verschuur naïef, was het een poging tegen beter weten in, of was het eenvoudigweg onvoorstelbaar waartoe de nazi's instaat waren? Onwillekeurig dringen zich drie vragen uit de filosofie van Emanuël Kant aan mij op: Wat kunnen wij weten? Hoe moeten wij handelen? En wat mogen wij hopen? Kant is de filosoof van de “plicht”.

Verschuur deed zijn plicht, het minste waar op hij mocht hopen is ons respect en erkentelijkheid.