Toelichting Schots monument

Schotten bevrijden Best tegen een hoge prijs

In 2024 vieren we het feit dat Bestenaren al 80 jaar in vrijheid kunnen leven. Nagenoeg elke Bestenaar kent het verhaal van Market Garden, de droppings op de ‘Sonse hei’ en de heldhaftige dood van Joe Mann. Ook de verhalen over de heftige strijd in en om Best en de gedwongen evacuatie van vele families zijn relatief bekend. 

Veel minder bekend is dat niet de 101st Airborne Division Best bevrijdde, maar dat de 15e Schotse Infanterie Divisie en de 51e Highland Divisie ons de vrijheid teruggaven. Zij kregen de opdracht om de westelijke flank van de droppingszone op de Sonse hei veilig te stellen. 

De strijd in een notendop

Daar lag Best en daarom kregen ze ook de opdracht om Best te bevrijden. Vanwege de strategische ligging van Best (aan water- en spoorwegen) wilde de bezetter Best niet zomaar opgeven. Er volgde een bittere en harde strijd waarbij zeker 171 Britse militairen (voor zover we op het moment van de onthulling weten) het leven lieten. 

Vanaf 17 september waren er voortdurend gevechten tussen de Schotten en Duitsers in het centrum van Best, bij de spoorlijn en de steenfabriek De Leeuwerik en in De Vleut, waar de Duitsers sterke fortificaties hadden opgeworpen waarin ze zich hadden verschanst. 

Uiteindelijk wisten de Schotten, Best op 24 oktober te bevrijden zonder één schot te lossen. De Duitsers hadden in de nacht de verdediging van Best opgegeven en waren nergens meer te bekennen. 

De verwoesting

Wat restte was een spookdorp. Vele Bestenaren waren, al dan niet verplicht, geëvacueerd en op vele, vele plekken was de verwoesting groot. Tot ver na de oorlog was er weinig oog voor de vele Schotten die in Best vermist raakten of het leven lieten voor onze vrijheid. Vanwege de gedwongen evacuatie waren de weinige Bestenaren die getuige waren van de vreselijke bevrijdingsstrijd zwijgzaam over wat hen was overkomen. Het trauma was te groot. Daarnaast lag de focus op herstel en een nieuwe tijd zonder oorlog, het dorp moest weer opgebouwd worden. 

De herinnering

In 1994 werd het Schots Gedenkteken opgericht dat herinnert aan die harde strijd. Nu na 80 jaar willen we opnieuw recht doen aan de feiten en verhalen van de Bestse bevrijdingsstrijd in de overtuiging dat dit bijdraagt aan het op waarde schatten van de vrijheid waar we al zo lang in mogen leven. En laten we vooral niet vergeten: ‘Als je de mensen niet meer vernoemd worden ze vergeten’. Gezien de enorme opoffering waarbij vele Britten het ultieme offer brachten mogen wij dat als Bestse gemeenschap niet laten gebeuren.

Their name liveth for evermore

Vertaald uit het Engels; ‘Hun naam leeft tot in eeuwigheid’ is een zinsnede uit de King James Version of the Bible, vertaald uit het Joodse boek Ecclesiasticus of Sirach, hoofdstuk 44, vers 14, die sinds de Eerste Wereldoorlog veelvuldig op oorlogsmonumenten is gegraveerd. Vers 14 luidt voluit: "Hun lichamen zijn in vrede begraven; maar hun naam leeft voor eeuwig."

Voor meer informatie over de strijd, de gebeurtenissen in het dorp en de impact op haar inwoners kunt u deze link volgen: https://www.schotsmonumentbest.nl/ op deze site vindt u de verhalen die een en ander in perspectief zetten.